Δε μπορώ να μετρήσω πόσες φορές σε αυτό το ταξίδι οι σκέψεις και τα συναισθήματά μου με οδήγησαν σε λάθος νοητικές διαδρομές. Κάθε επόμενο βήμα μου, μέσα στους αμπελώνες ή τα χωριά της Βουργουνδίας, μπορούσε να είναι μια παρέκκλιση από την πραγματικότητα. Το αντιλαμβανόμουν κάθε φορά που περπατούσα -περίπου την ώρα που βράδιαζε- μόνος μου, στα γραφικά στενά της Beaune. Μόνος μου στην κυριολεξία, χωρίς να συναντώ ψυχή, λες και βρισκόμουν σε μια πόλη έρημη που την έχει “παγώσει” ο χρόνος. Εγώ και τα επιβλητικά μεσαιωνικά κτίρια της περιτειχισμένης Beaune. Ο πανέμορφος καθεδρικός της Notre Dame, το παλαιό νοσοκομειακό ίδρυμα Hospices de Beaune - διαμάντι της γοτθικής αρχιτεκτονικής, ή κάποιο από τα κελάρια των μεγάλων negociants της περιοχής.

Όλα αυτά μέχρι τη στιγμή που θα άνοιγε η πόρτα ενός εστιατορίου ή wine-bar, είτε στην ίδια τη Beaune ή σε κάποιο από τα άλλα χωριά της Cote για να σε υποδεχτεί. Εκεί ξαφνικά μεταφερόσουν σε μια άλλη περιοχή, η πόλη ξυπνούσε από τον “ύπνο” της και γέμιζες με ζωντάνια, ενέργεια, εικόνες, ανθρώπους και κρασιά μέσα σε μια μοναδική ατμόσφαιρα. Κάθε φορά που περπατώντας αναρωτιόμουν πως μπορεί μια τέτοια πόλη να κοιμάται, η Beaune ερχόταν να μου θυμίσει πως η πραγματική μαγεία βρίσκεται πίσω από αυτά που μπορούν να δουν τα μάτια σου.

Η Βουργουνδία είναι μια κλασική περιοχή που μοιάζει απαράλλακτη μέσα στους αιώνες. Υπάρχει μια φυσική τάξη και αρμονία στους αμπελώνες της, τόση που σου δίνει την αίσθηση της στασιμότητας. Τίποτα και κανείς δε μπορεί να την ταρακουνήσει, κανείς δε θα τολμούσε να αλλάξει έστω και στο παραμικρό την εικόνα που απλώνεται μπροστά του. Και όμως αυτή είναι μια ακόμα από τις πολλές ψευδαισθήσεις που μου δημιούργησε αυτό το ταξίδι. Ακόμα και αν θέλει κάποιος να παγώσει τη Βουργουνδία θα ήταν αδύνατο να το κάνει γιατί η Βουργουνδία είναι “ζωντανή”, για την ακρίβεια βρίσκεται στη δίνη ενός οργασμού εξελίξεων.

Στο δρόμο των Grands Crus #3

Η συγκλονιστική αυτή διαδρομή, των 60 περίπου χιλιομέτρων από βορρά προς νότο, μου αποκάλυψε πολλούς από τους λόγους για τους οποίους η Βουργουνδία παραμένει η κορυφαία οινοπαραγωγός περιοχή στον πλανήτη. Ναι, είναι αυτός ο δρόμος που σε αναγκάζει σε πολλές υποχρεωτικές στάσεις για φωτογράφισεις-τρόπαια μέσα στα grand cru αμπέλια της Βουργουνδίας.

Το μάτι σου σκανάρει με τους ρυθμούς ενός optical sorting machine προσπαθώντας να μη σου ξεφύγει κανένα από τα μεγάλα κομμάτια γης. Κάθε στροφή και ένα μεγάλο αμπελοτόπι… Clos st Jacques, Chambertin και Chambertin Clos de Beze, Clos des Lambrays, Clos de Tart, Musigny, Clos de Vougeot, Echezeaux και Grands Echezeaux, μέχρι να πέσει το βλέμμα σου στον πέτρινο σταυρό που οριοθετεί το νότιο κομμάτι του θρυλικού Romanee Conti, με το Richebourg στα βόρειά του, το Romanee St-Vivant στα ανατολικά και το Romanee στα δυτικά. Και έχεις ακόμα δρόμο για να φτάσεις στο νότιο τμήμα της Cote, την Cote de Beaune, αντικρίζοντας αμπελοτόπια όπως το Genevrieres και το Perrieres στο Meursault, λίγο πριν η διαδρομή σε οδηγήσει για “προσκύνημα” στο διχοτομημένο grand cru του Montrachet.

Μια βόλτα, οι φωτογραφίες της οποίας βάζουν προφανώς “φωτιά” στα social media, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα μια θαυμάσια ευκαιρία να δεις την προοπτική πολλών παραγόντων που συνιστούν αυτή τη σπουδαία περιοχή. Η Βουργουνδία και οι αμπελώνες της είναι ένα εκπληκτικός συνδυασμός παράδοσης, μοναδικότητας αλλά και μια αέναης αναζήτησης.

Η Επιστροφή στην παράδοση – βιοδυναμική και οργανική καλλιέργεια

Μετά από δεκαετίες συμβατικών καλλιεργητικών τεχνικών, που η χημεία καταπολεμούσε παράσιτα και ασθένειες και ο αμπελουργός βρισκόταν το απόγευμα στο σπίτι του βλέποντας ήσυχος τηλεόραση, φαίνεται πως τα μεγάλα τουλάχιστον αμπέλια της Βουργουνδίας κερδίζουν το σεβασμό που τους αξίζει. Μπαίνουμε μέσα στον εκπληκτικό περιτειχισμένο αμπελώνα Clos St Jacques στο Gevrey-Chambertin και προσπαθούμε να ξεχωρίσουμε τις διαφορετικές ιδιοκτησίες. Το ίδιο αμπελοτεμάχιο σπάει σε πέντε κομμάτια και το μόνο που διαχωρίζει τις σειρές όταν αλλάζει ο ιδιοκτήτης είναι ένα λίγο πιο φαρδύ μονοπάτι. Από το κομμάτι του Rousseau σε αυτό του Fourrier μεσολαβεί κάτι λιγότερο από κάνα δύο μέτρα απόσταση.

Τώρα πια βγάζει πραγματικό νόημα μέσα στο μυαλό μου. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στη Βουργουνδία συναντά κανείς το μεγαλύτερο ποσοστό των βιοδυναμικών αμπελώνων της Γαλλίας. Όταν αυτό που κάνεις στο δικό σου μέρος του αμπελώνα έχει άμεσο αντίκτυπο στον αμπελώνα του διπλανού σου ή το ανάποδο, δεν υπάρχει καμία άλλη λογική λύση, από αυτήν την βιοδυναμικής καλλιέργειας, τουλάχιστον για τα κορυφαία αμπελοτόπια.

Η μοναδικότητα της δομής του αμπελώνα – η εξαγορά του Clos des Lambrays

Σύντομη στάση έξω από το Clos des Lambrays. Λίγα χρόνια πριν η ανακοίνωση της αγοράς του εκπληκτικού grand cru αμπελώνα από τον πολυεθνικό όμιλο πολυτελών αγαθών LVMH ταρακούνησε ολόκληρη τη Βουργουνδία. Υπήρχε περίπτωση η Βουργουνδία να χάσει τις αξίες που πρεσβεύει, τον ίδιο τον πυρήνα της και να ακολουθήσει την εξέλιξη της Καμπανίας και του Bordeaux; Αν και οι πανάκριβες τιμές της γης που έχουν φτάσει σε εξωγαλαξιακά επίπεδα δείχνουν πως μόνο μεγάλοι εξωτερικοί παίχτες θα μπορούν στο μέλλον να επενδύσουν, η δομή της Βουργουνδίας δεν είναι τόσο εύκολο να αλλάξει. Μια περιμετρική ματιά στους αμπελώνες αρκεί για να το επιβεβαιώσει.

Η περίπτωση του Clos des Lambrays είναι σχεδόν μοναδική. Το πολύπλοκο σύστημα και η ονοματολογία των αμπελώνων, ο κατακερματισμός με το κάθε αμπέλι να ανήκει σε πολλούς διαφορετικούς ιδιοκτήτες και η σχετικά μικρή κλίμακα παραγωγής σημαίνει ότι ένα branding στο στυλ της Σαμπάνιας ή του Bordeaux δεν είναι εφικτό στη Βουργουνδία. Εδώ δεν υπάρχει Dom, Cristal ή Mouton αλλά ονόματα σιδηρόδρομοι όπως “Chandon de Briailles, Pernand-Vergelesses, 1er Cru Ile des Vergelesses". Η δε περίπτωση της πώλησης ενός μονοπωλιακού σχεδόν αμπελώνα, όπως του Clos des Lambrays, είναι περίπου σαν να σου κάθεται το Τζακ-Ποτ.

Λοξοδρομώντας από τη διαδρομή των Grand Crus – σε αναζήτηση του νέου

Ναι η Βουργουνδία είναι κλασική αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει τίποτα για να ανακαλύψουμε σήμερα. Μίλησε κανείς για στασιμότητα και ακινησία νωρίτερα; Συμβαίνουν τόσο πολλά και θαυμαστά πράγματα στη Βουργουνδία, που περισσότερο θυμίζει μια αναδυόμενη περιοχή, παρά ένα terroir που παράγει κρασί πολύ πριν ακόμα τις Σταυροφορίες του Μεσαίωνα. Και πολλά από αυτά συμβαίνουν σε χωριά που βρίσκονται λίγο έξω από το “κύκλωμα” των μεγάλων ονομάτων. Χωριά όπως για παράδειγμα το Savigny-les-Beaune ή το St-Aubin, στα οποία νέοι οινοποιοί έχουν βαλθεί να ανακατέψουν και πάλι την τράπουλα.

Ο εκπληκτικός Olivier Lamy τρέχει το οικογενειακό οινοποιείο Domaine Hubert Lamy στο St-Aubin όπου βρίσκονται οι περισσότεροι αμπελώνες του με κάποια κομμάτια τόσο στο Chassagne όσο και στο Puligny. Το St-Aubin έχει ευνοηθεί με καλύτερες ωριμάσεις λόγω της κλιματικής αλλαγής, εκεί που σε άλλες περιοχές της Βουργουνδίας οι παραγωγοί δυσκολεύονται να συγκρατήσουν το αλκοόλ στα κρασιά τους. Ο Olivier πρωτοπορεί στη Βουργουνδία και ανάμεσα στους τρελούς πειραματισμούς του δοκιμάζει αμπελώνες με πυκνότητα φύτευσης ως και 30000 φυτά το στρέμμα (τρεις φόρες πάνω από το κανονικό). Συνδυάζει τις πυκνές φυτεύσεις, αναφορά στο προφυλλοξηρικό παρελθόν της περιοχής, με ένα διαφορετικό σύστημα διαμόρφωσης του κορμού, μια παραλλαγή του Guyot, που λέγεται Guyot Poussard. Το Guyot Poussard σπάει τον κορμό σε δύο κοντούς βραχίονες και σηκώνει τις βέργες προς τα πάνω αντί για τον οριζόντιο άξονα. Επίσης προτιμάει να μην “τριμάρει” τα αμπέλια του καθόλου κατά την καλοκαιρινή περίοδο.

Το αμπέλι με το Guyot Poussard έχει περισσότερο μόνιμο ξύλο, είναι πιο ανθεκτικό σε δύσκολες συνθήκες και ευνοείται η καλύτερη κυκλοφορία του χυμού δημιουργώντας πιο ισορροπημένα τσαμπιά και καλύτερη ωρίμαση των σταφυλιών. Η δουλειά που απαιτείται στο αμπέλι είναι αδιανόητη αλλά το αποτέλεσμα στα κρασιά του Lamy είναι συγκλονιστικό.

Τα καλά νέα είναι πως η Βουργουνδία είναι μια ανεξάντλητη περιοχή που η νέα γενιά προχωράει μπροστά και δείχνει πως γνωρίζει και τι κάνει και πως δεν έχει τα περιθώρια λαθών που έκαναν οι γονείς τους. Τα ακόμα καλύτερα νέα είναι πως τα εκπληκτικά κρασιά του Olivier Lamy δίπλα σε αυτά του Sylvain Pataille, του Jerome Galeyrand και του οινοποιείου Pierre Morey στο Meursault θα κοσμούν σύντομα τα ράφια του Mr Vertigo.

Γρηγόρης Μιχαήλος Dip WSET